39. Pioniersplant of toch onkruid?

38. Eerst kijken, dan doen

Als je gaat observeren, ga je jezelf ook vragen stellen. Zoals: wat zou die plant mij te vertellen hebben?

Op de vraag wat onkruid is, zullen veel mensen antwoorden dat het een plant is die op een plek staat waar zij hem niet willen hebben. Maar dan is er verdraaid veel onkruid! En bovendien is het per situatie en per persoon verschillend wat onkruid is. Feit blijft dat eigenlijk al onze inheemse planten onkruid worden genoemd.

Mijn favoriete omschrijving van onkruid is "een plant waarvan ik de functie nog niet heb ontdekt". En dan zie je steeds minder onkruid, want elke keer dat je het niet weet, probeer je terug te vinden of de plant een indicatorplant is die jou wat kan zeggen over de bodem -- en deze meteen helpt oplossen. Zij kan ook een belangrijke waard- of drachtplant zijn van insecten of andere dieren. Zij kan geneeskrachtig zijn, of eetbaar (maar natuurlijk ook giftig). De kans is groot dat je allerlei dingen ontdekt over een plant waardoor je er heel anders naar gaat kijken.

De brandnetel is een van de meest veelzijdige planten die Nederland rijk is. Zij is een indicator van een stikstofoverschot en tevens waardplant van prachtige insecten, zoals bijvoorbeeld de dagpauwoog. Ze is een vezelplant, je kunt er kleding van maken. De zaadjes kun je in juli oogsten, als ze nog groen zijn. Die kun je de rest van het jaar eten, ze zijn rijk aan magnesium. Je kunt de toppen eten als spinazie of er bier van brouwen. Ze is de waarplant van prachtige vlinders en nog veel meer! Foto: Marc Siepman

En kun je echt niets vinden? Dan geldt altijd nog dat bijna elke plant biomassa produceert: zij legt zonne-energie vast door middel van fotosynthese. En van die biomassa is het grootste gedeelte van het leven op Aarde afhankelijk.

Maar goed. Stel dat je toch van een plant af wilt, dan kun je haar het beste bovengronds afknippen en ter plekke laten liggen. Als je een plant namelijk uittrekt en weggooit, dan heb je de bodem verstoord en zal de plant terug moeten komen omdat zij haar functie nog niet heeft vervuld. Als je haar laat liggen, komen de voedingsstoffen die zij uit de bodem heeft gehaald in organische vorm weer terug in de bodem. Als je voldoende planten laat staan, kun je zo zelfs de biodiversiteit verhogen.

40. Wat vertellen planten ons?