← 39. Pioniersplant of toch onkruid?
Hoewel sommige mensen denken dat onze inheemse planten ons alleen maar komen pesten, hebben ze vele ecologische functies. Voor ons zijn ze om meerdere redenen nuttig; een daarvan is dat ze ons heel veel kunnen vertellen over de bodemgesteldheid. Dit soort planten noemen we indicatorplanten.
Let wel: het gaat dus niet om exacte-wetenschapsplanten. Een ongezond exemplaar van een van de hieronder genoemde soorten zegt feitelijk niets. Minimaal drie gezonde exemplaren zeggen al weer een stuk meer, maar alleen over de plek waar ze staan. Een meter verderop kunnen totaal andere planten staan, met een heel andere boodschap. Bovendien kunnen planten die diep wortelen op heel andere omstandigheden stuiten dan soorten die oppervlakkig wortelen.
Hieronder staat een aantal lijstjes met indicatorplanten die je kunnen helpen om je bodem beter te leren kennen. Planten kunnen in meerdere lijstjes voorkomen. Tien minuten observeren kan je meer vertellen dan een bodemtest!
| Akkerdistel | Algemeen op stikstofrijke grond |
| Akkerwinde | Kan wijzen op een verdichte laag. Zandige tot licht kleiige grond |
| Duivenkervel | Vochthoudende grond met goede structuur. Stikstofrijke bodem. |
| Ereprijs-soorten | Wijst op vruchtbare grond met goede structuur, meestal zware (klei) grond |
| Heermoes | Alle grondsoorten met een mineralengebrek |
| Herderstasje | Algemeen, vooral kalk- en stikstofrijke grond |
| Herik | Algemeen, klei- en leemgrond |
| Kamille | Kalkarme zand- en leemgronden. Kleigrond met slechte structuur |
| Klaproos | Voedselrijke bodem |
| Klaverzuring | Vochtige, vrij zure grond |
| Kleefkruid | Diverse vruchtbare grondsoorten |
| Kleine brandnetel | Wijst op goede grondstructuur en rijk aan voedingsstoffen. Vooral op niet-zure tuinbouwgrond |
| Kleine veldkers | Algemeen, vochtige zandgrond en zandleemgrond |
| Klein kruiskruid | Algemeen op voedzame grondsoorten |
| Knopherik | Lichte en leemhoudende zandgrond, vaak op zure grond |
| Knopkruid | Algemeen, lichtere, bewerkte grond |
| Kroontjeskruid | Voedselrijke bodem |
| Kruipende boterbloem | Vochtige bodem |
| Kweek | Algemeen, voedselrijke grond |
| Melganzevoet | Algemeen, wijst op vrij droge, voedzame grond |
| Melkdistel | Diverse grondsoorten, vooral tuinbouwgrond |
| Muur | Algemeen in moestuinen, wijst op stikstofrijke en humusrijke grond |
| Paardebloem | Algemeen op diverse grondsoorten |
| Perzikkruid | Bewerkte, veelal lichte grond, stikstofrijk |
| Ridderzuring | Voedselrijke grondsoorten |
| Schapenzuring | Zure, arme, droge grond |
| Schijfkamille | Vorral klei- en leemgrond. Wijst op verdichte, verslempte grond |
| Spiesmelde | Kleigrond, zoutminnend |
| Spurrie | Zure grond |
| Steenraket | Stikstofrijke grond |
| Straatgras | Algemeen. Wijst meestal op slechte structuur |
| Uitstaande melde | Zand- en kleigrond, rijk aan organische stof |
| Varkensgras | Allerlei grondsoorten, veelal slechte structuur |
| Varkenskers | Vochtige kleigrond, zoutminnend, wijst op toegeslempte grond |
| Weegbree | Algemeen, wijst op verslempte grond |
| Witte dovenetel | Vruchtbare, vochtige grond |
| Zwaluwtong | Allerlei voedzame grond |
| Zwarte nachtschade | Vruchtbare grondsoorten, stikstofminnend |
Indicatorplanten voor stikstofrijkdom
| arm tot zeer arm | matig rijk | rijk | zeer rijk |
| vroegeling gewone reigersbek | echte kamille kleine klaproos moerasdroog-bloem ruige klaproos | akkerdistel grote/akker-ereprijs duist harig knopkruid herderstasje hoenderbeet kleefkruid klein kruiskruid klimopereprijs kroontjeskruid melganzevoet (vogel)muur perzikkruid gewone/steenraket uitstaande melde zwaluwtong zwarte nachtschade duivekervel | zwarte nachtschade kleefkruid klein kaasjeskruid klein kruiskruid rode ganzevoet |
Indicatorplanten voor zuurgraad
| zeer zuur (pH <5) | zuur (pH 5 - 6,5) | neutraal (pH 6,5 - 7,5) | alkalisch (7,5 of meer) |
| eenjarige hardbloem spurrie | echte kamille harig knopkruid kleine klaproos knopherik moerasdroog-bloem rode schijnspurrie ruige klaproos stijve klaverzuring valse kamille spurrie reigersbek akkerviooltje | akkerereprijs akkermelkdistel duist eenjarig bingelkruid zwarte nachtschade grote ereprijs heermoes vogelmuur herderstasje honingklaver steenraket klaproos kleefkruid klimopereprijs kroontjeskruid melkdistel paarse dovenetel reukloze kamille | bastaardganzevoet hopklaver |
Indicatorplanten voor vochtigheidsgraad
| zeer droog | droog | matig vochtig | erg vochtig |
| muurpeper vogelpootje | Canadese fijnstraal teunisbloem valse kamille eenjarig bingelkruid gewone reigersbek harig knopkruid honingklaver kleine klaproos melganzevoet perzikkruid vroegeling zachte ooievaarsbek zandraket ganzenvoet akkerboterbloem herderstasje | heermoes akkermelkdistel klimopereprijs kroontjeskruid duivekervel paarse dovenetel rood guichelheil spurrie veldereprijs klaproos klein kaasjeskruid klein kruiskruid zwarte nachtschade kleine veldkers kleine varkenskers stijve klaverzuring perzikkruid | moerasdroogbloem kruipende boterbloem moesdistel pijpenstrootje pinksterbloem moerasandoorn |
Planten en bomen die op een slechte drainage duiden
| Waterbiezen (Scirpus spp.) | Zeggen (Carex spp.) |
| Kruipende boterbloem (Typha spp.) | Cypergrassen (Cyperus spp.) |
| Klein hoefblad (Tussilago farfara) | Duizendknopen (Polygonum spp.) |
| Zuring (Rumex spp.) | Klaverzuring (Oxalis spp.) |
| Paardenstaarten, heermoes (Equisetum spp.) | Varkenskers (Coronopus squamatus) |
| Leverkruid (Eupatorium cannabina) | Lisdodde (Typha spp.) |
| Mossen | Bomen |
| Echte koekoeksbloem (Lychnis flos-cuculi) | Elzen (Alnus spp.) |
| Russen (Juncus spp.) | Wilgen (Salix spp.) |
| Boterbloem (Ranunculus spp.) | Coniferen |