De structuur beoordelen
De structuur van je bodem beoordelen kan nuttig zijn als je vermoedt dat er iets mis mee is. Als er bijvoorbeeld na een regenbui water op je bodem blijft staan, duidt dat op problemen met de structuur. De spadeproef is heel simpel en kan een hoop informatie opleveren. Als je een spade in de grond steekt, merk je al snel of er veel weerstand is. Als je echt op de spade moet gaan staan dansen om hem de grond in te krijgen, dan weet je dat plantenwortels ook veel moeite zullen moeten doen om de grond in te komen. Een kleibodem is geen excuus: ook een kleibodem kan mooi rul zijn, mits er voldoende organisch materiaal in zit.
Als je een kluit uit de grond haalt, zou hij in losse, ronde kruimels uiteen moeten vallen. Als je hoekige structuren ziet, zoals hierboven, is dat geen goed teken. Ook een harde korst op de bodem is een slecht teken. Dit zie je vooral op onbedekte bodems. Later kom ik terug op het bedekt houden van de bodem. Indicatorplanten die op een slechte structuur duiden, zijn planten zoals akkerwinde, kruipende boterbloem, varkensgras, heermoes en kweek. Russen en perzikkruid duiden bovendien op een slechte drainage.
De structuur verbeteren
Als je een bodem hebt met een slechte structuur, is ingrijpen meestal wenselijk. Planten en het bodemleven kunnen de bodem weliswaar zelf herstellen, maar dat kan vele jaren duren. Het snelste werkt het inwerken van goede, rijpe compost. Deze kun je het beste zelf maken.
Hoe weet je of compost rijp is? Ruik er maar eens aan! Deze zou een prettige geur moeten hebben. Bovendien zijn de compostwormen, als die erin zaten, verdwenen. Als compost stinkt of nog warm is, moet je hem niet gebruiken. Eventueel kun je bruin materiaal toevoegen en verder composteren, maar de kwaliteit wordt nooit meer zo goed als wanneer de composthoop meteen goed was opgezet. Door de compost in te werken verstoor je de bodem natuurlijk wel, maar in dit geval is dat positief. Je brengt organisch materiaal, bodemleven en voedingsstoffen terug in de bodem. Dan kan meteen het herstelproces beginnen en zal de bodem weer water op kunnen nemen en vast kunnen houden. Dan kan lucht de bodem weer binnendringen en zullen de planten weer goed gaan groeien. En als dat eenmaal gebeurt, kom je in een opwaartse spiraal terecht.
Als je compost toevoegt, voeg je ook bodemleven toe. En dat bodemleven wil eten en drinken. Het is daarom essentieel dat je de bodem bedekt met mulch (organisch materiaal, bij voorkeur met extra veel calcium – denk aan lindeblad) en dat er snel planten komen te groeien. Je zou een mix van verschillende planten in kunnen zaaien, die verschillende wortelstelsels hebben. Want zoals gezegd: een bodem is niet compleet zonder plantenwortels!