Water vervult een aantal cruciale functies en moet altijd beschikbaar zijn voor zowel planten als het bodemleven.
- Water wordt door planten gebruikt om, gebruikmakend van licht, samen te voegen met koolstofdioxide: we noemen dit fotosynthese. De resulterende koolhydraten gebruiken ze om het grootste deel van hun lichaam mee op te bouwen. Bovendien sturen ze een groot deel van de vastgelegde energie de bodem in om micro-organismen aan te trekken die in hun wortelzone komen leven.
- De in water opgeloste voedingsstoffen stromen altijd naar de plant toe door middel van osmose. Heel simpel gezegd stroomt water altijd naar waar het niet is. Iets nauwkeuriger is het om te zeggen dat er in plantenwortels altijd meer suikers opgelost zitten dan in het bodemvocht. Water heeft de neiging om in gelijke hoeveelheden aanwezig te willen zijn aan weerszijden van een halfdoorlatend membraan. Omdat het aantal watermoleculen in de plantenwortels lager is (omdat er meer suikers in opgelost zitten), stroomt water vanzelf de plantenwortel binnen. Het kost de plant dus geen energie.
- Het bodemleven heeft natuurlijk ook water nodig om te kunnen leven. Nematoden (kleine wormpjes) en protozoa (een brede groep eencelligen) gebruiken het bodemvocht om zich in voort te bewegen.
Verdeling van het water
Als je planeet Aarde bekijkt, dan denk je wellicht dat water niet schaars is: zo’n 70% van het Aardoppervlak wordt tenslotte door water bedekt. Alles bij elkaar zo’n 1,4 miljard kubieke kilometer water. Maar het is bijna allemaal zout water; er is maar 10,6 miljoen kubieke kilometer zoetwater. Al het zoetwater op Aarde kun je in een bolletje met een diameter van 272 kilometer kwijt. Maar zoetwater zit voor ongeveer 99,5% vast in ijskappen en gletsjers, of zit ergens ondergronds waar we er niet bij kunnen. Als je alleen het beschikbare zoetwater bij elkaar stopt, heeft het balletje een diameter van een luttele 47 kilometer. De natuur kan er al vier miljard jaar mee uit de voeten, maar wij verspillen het op ongekende schaal.
Klimaat
Water heeft ongelofelijk grote invloed op het klimaat. Wolken bestaan uit gecondenseerde waterdamp en reflecteren zonlicht, wat een koelend effect heeft. Als de waterdamp niet condenseert, is het een zeer sterk broeikasgas. Het aanplanten van grote bossen heeft tot gevolg dat er weer wolken ontstaan en dat het weer gaat regenen. Daardoor verdwijnt de waterdamp uit de atmosfeer. Daarnaast leggen bomen koolstof vast in hun biomassa (maar daar hebben ze wel water voor nodig!), geven ze schaduw en werken ze samen met schimmels om de bodem te zuiveren, voorkomen ze watererosie en nog veel meer. Doordat ze water verdampen, koelen ze hun omgeving. Bomen en andere vaste gewassen zouden de basis moeten zijn van onze voedselproductie. En naarmate de neerslagpatronen grilliger en onvoorspelbaarder worden, zullen steeds meer boeren inzien dat onze absurde focus op eenjarigen een risicovolle keuze is geweest.
Laten we wel wezen: zonder water kunnen we geen voedsel produceren. En met te veel water lukt het ook niet, zeker als je eenjarigen probeert te telen. Bomen en struiken zijn echter niet zo gevoelig voor grillige neerslagpatronen en helpen bovendien met het stabiliseren van diezelfde neerslagpatronen. Het is de enige manier om de wereld te voeden en het klimaat te stabiliseren. En de biodiversiteit te behouden. En onze gezondheid. Oh ja, ze produceren ook nog zuurstof.
Meer lezen: Water doet de bodem leven